حفاظت در برابر اشعه ایکس
به حداقل رساندن زمان پرتو گیری (زمان)
دز دریافتی ناشی از پرتوگیری خارجی متناسب با زمان حضور در میدان تابش می باشد.
حضور در میدان پرتو باید به حداقل زمان ممکن کاهش یابد.سرعت بیش از حد در انجام کار توصیه نمی شود،زیرا به علت بروز خطا و پایین آمدن کیفیت ممکن است عمل تصویربرداری تکرار شود.در نتیجه مجموع زمان کار در میدان پرتو و پرتوگیری بیشتر می شود.
بطور کلی با محدود کردن زمان کار می توان پرتوگیری را به نحوی کنترل نمود که کار مورد نظر طبق موازین حفاظت در برابر اشعه انجام پذیرد.
افزایش فاصله از منبع پرتو (فاصله)
پرتو هایی که از تیوب اشعه ایکس منتشر می شوند،همراه با افزایش فاصله از چشمه واگرا می شوند که این واگرایی باعث کاهش موثر آهنگ دز چشمه در فواصل دور می شود.
بطوریکه با افزایش فاصله از چشمه،آهنگ دز متناسب با عکس مجذور فاصله کاهش می یابد. دو برابر کردن فاصله باعث کم کردن شدت اشعه به میزان یک چهارم می شود.
ایجاد حفاظ در نقابل منبع پرتو (حفاظ گذاری)
پرتو های ایکس دارای قدرت نفوذ زیادی در ماه می باشد این پرتو ها هنگام عبور ازماده می شوند و انرژی آنها کاهش می یابد.
علاوه بر پرتو اصلی لامپ تیوب اشعه ایکس که به عنوان پرتو موثر شناخته می شود، پرتو های ایکسی هستند که از محفظه لامپ (اشعه نشتی) و پیرامون اشعه موثر (اشعه پراکنده) خارج شده و نقشی در اطلاعات تشخیصی ندارند و باعث در معرض پرتو قرار گرفتن غیر ضروری بیمار و تکنولوژیست رادیولوژی می شوند.
بر تن داشتن شیلد های سربی محافظ (روپوش سربی، تیروئید بند سربی، گناد بند سربی) نقش موثری در کاهش دوز تابشی بر افراد حاضر در اتاق تصویربرداری ایفا می کند.
انتخاب عوامل تابش اشعه
جریان لامپ، زمان و کیلو ولتاژ باید متناسب انتخاب شوند، تا تصویر قابل قبولی از نظر پزشک همراه با تامین حفاظت مطلوب پدید آورد.
استفاده از kvp بالا ترجیح دارد اما نباید آنقدر بالا باشد که کیفیت تصویر، در نتیجه کنتراست بالا و افزایش مقدار تشعشی که به فیلم می رسد را تحت تاثیر قرار دهد. افزایش میزان kvp هر چند که باعث افزایش اسکپوژر می شود ولی باعث کاهش پرتوگیری بیمار می گردد، به دلیل اینکه با افزایش kvp قدرت نفوذ فوتون های تابشی افزایش می یابد و بیشتر فوتون ها بدون آنکه جذب بیمار شوند از بدن خارج می شود.
کولیماسیون
عمل کولیماسیون سبب کاهش دز بیمار و افزایش کیفیت تصویر است. کولیماسیون باید محدود به سایز فیلم و عضو مورد نظر باشد. تا بتواند میزان اشعه دریافتی بیمار را کم کند.
به طور کلی پرتوکاران باید علاوه بر مفاهیم فاصله، زمان و ...
با مفعوم اصل ALARA نیز آشنا باشند.
ALARA به معنی هر نوع تلاش معقول برای کاهش پرتوگیری کمتر از حد دز عملی و منطبق مورد نظر می باشد.
حفاظت کودکان
کودکان به دلیل در حال رشد بودن دارای سلولهای تکثیر شونده سریع می باشند و باید قسمتهای حساس بدن آنها در مقابل اشعه محافظت گردد.استفاده از کولیماسیون مناسب،روپوش سربی، انتخاب کیلو ولتاژ مناسب با عضو مورد نظر، دز دریافتی کودکان را کاهش می دهد.
غده ی تیروئید به دلیل تنظیم متابولیسم بدن باید توسط تیروئید بند سربی محافظت گردد.
برای غدد تناسلی نیز از گناد بند استفاده می شود و تا حد امکان میدان لکالیزه شود تا ناحیه تناسلی از میدان خارج شود.
حفاظت زنان باردار
در طول دوماه اول بارداری، بیشترین خطرات دز اشعه برای جنین وجود دارد، و باید حتما از بیماری که شرایط را دارد،پرسیده شود.
در صورت احتمال بالای بارداری باید در حین تصویربرداری از کولیماسیون مناسب، استفاده از شیلد های سربی مخصوص گناد بند سربی و همچنین استفاده از kvp بالا مد نظر قرار گیرد.
همچنین آزمونهای شکم مثل IVP با حداقل کلیشه ممکن صورت پذیرد.